بخش مهمی از ایمنی خودرو ها را مدیون استانداردهای سختگیرانهای هستیم که کشورهای مختلف برای خودرسازان وضع کرده اند و از این طریق خودروسازان را به ابتکار واداشتند تا خودرو هایی ایمن تر بسازند. در آمریکا به عنوان یکی از کشور های پیشرو در زمینه وضع قواین سخت گیرانه ایمنی، دو سازمان مختلف آزمون های ویژه خود را برای اندازه گیری ایمنی خودرو ها طراحی و اجرا می کنند. یکی از این دو سازمان NHTSA یا سازمان ملی ایمنی بزگراه ها است و دیگری سازمای خصوصی با نام IIHS یا انستیتو بیمه برای ایمنی بزرگراه ها است. در این بخش مروری بر سابقه فعالیت این موسسه و مهمتر از آن شیوه برگزاری تعدادی از آزمون های آن خواهیم داشت تا مشخص شود خودروسازان از آزمون های ایمنی چه درس هایی آموخته اند و خودرو های امروزی چگونه می توانند از پس آزمون های سخت گیرانه جدید بر آیند.
IIHS یک موسسه غیرانتفاعی است که توسط تعدادی از شرکتهای بزرگ بیمه آمریکا در سال 1959 تاسیس شده است و از این نظر جزو با سابقهترین مؤسسات ارزیابی ایمنی خودروها در جهان است ضمن آنکه از سازمان ملی ایمنی بزرگراههای آمریکا که در سال 1970 تاسیس شده نیز با سابقهتر است. هدف اصلی این موسسه، ارزیابی ایمنی خودروهای عرضه شده در آمریکا بود تا از این طریق شرکتهای بیمه بتوانند متناسب با ایمنی خودرو، نرخ بیمه آن را تعیین کنند هر چند این موسسه در کنار این فعالیت، وظیفه اطلاعرسانی در زمینه ایمنی خودروها به عموم را نیز بر عهده دارد. IIHS در تستهای خود رویهای متفاوت از سازمان ملی ایمنی بزرگراهها را در پیش میگیرد و هر چند بعضی از تستهای این دو سازمان شبیه به هم است اما تستهای متفاوتی نیز دارند. تمامی خودروها پیش از عرضه در آمریکا باید بتوانند آزمونهای سازمان ملی ایمنی بزرگراهها را با موفقیت پشتسر بگذارند اما موفقیت در آزمونهای IIHS نیز بسیار با اهمیت است چرا که کسب امتیاز بالاتر از سوی این موسسه به معنی حق بیمه پایینتر برای خودروها است که میتواند در جلبنظر خریداران موثر باشد ضمن آنکه بسیاری معتقدند آزمونهای IIHS با توجه به آنکه با اهداف متفاوتی برگزار میشود به آنچه در دنیای واقعی رخ میدهد نزدیکتر است و بسیاری از خریداران، به نتایج آزمون این موسسه اعتماد بیشتری دارند. IIHS برای اعلام نتایج ایمنی خودروها از سیستم ستارهگذاری استفاده نمیکند بلکه خودروها را در چهار دسته «خوب»، «متوسط»، «مرزی» و «ضعیف» طبقهبندی میکند. این موسسه مراکز آزمون مجهزی دارد که شامل آزمونهای تصادف در سالنهای سر پوشیده و پیست فضای باز برای انجام ارزیابیهای مختلف بر روی خودرو میشود. در حال حاضر سه آزمون اصلی تصادف از جلو، تصادف جانبی و مقاومت سقف بر روی خودروها در این موسسه انجام میشود اما بعضی از این آزمونها خود زیرمجموعههایی دارند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
برخورد کامل از جلو
این آزمون میان IIHS و NHTSA مشترک است و بر اساس رویه FMVSS 208 (FEDERAL MOTOR VEHICLE SAFETY STANDARD) انجام میشود هر چند جزییات آن میان دو موسسه متفاوت است. در این آزمون خودرو با سرعت 30 مایل (48 کیلومتر) در ساعت به یک دیواره مستحکم برخورد میکند به گونهای که تمام جلوی خودرو در تماس با دیواره باشد. در آزمون IIHS سرنشینان کمربند ایمنی ر ا نبستهاند اما در آزمون NHTSA برخورد خودرو با سرعت 35 مایل (56 کیلومتر) در ساعت انجام میشود و سرنشینان کمربند ایمنی را بستهاند. علت اصلی نبستن کمربند ایمنی آدمکهای آزمون در IIHS آن است که این موسسه معتقد است رانندگانی هستند که در سرعتهای کم و در زمان حرکت در شهر از بستن کمربند ایمنی خودداری میکنند و خودرو باید بتواند ایمنی این دسته از رانندگان را نیز تضمین کند. البته در نهایت هر دو موسسه تاکید کردهاند تفاوت آزمونها دلیلی بر برتری یکی بر دیگری نیست و این دو آزمون را مکمل یکدیگر دانستهاند.
برخورد جزیی از جلو
این آزمون برای اولین بار در تابستان امسال در IIHS به اجرا در آمد و نشان داد خودروهای زیادی که در میان آنها خودروهای گران قیمت و ایمن نیز به چشم میخوردند در این قسمت ضعفهایی دارند. این آزمون در سرعت 40 مایل (64 کیلومتر) در ساعت انجام میشود و طی آن 25درصد از جلوی خودرو در برخورد با مانع سخت قرار میگیرد. این بخش از خودرو معمولاً ضعیفترین بخش جلویی است و تنها بخشهای مربوط به سیستم تعلیق در این بخش وجود دارند. به همین دلیل از میان 11 خودرویی که از سوی این موسسه مورد آزمون قرار گرفتند (و همگی پیش از آن در رده خودروهای خوب از نظر ایمنی بودند) تنها 3 خودرو توانستند از این آزمون با موفقیت بیرون بیایند. در این آزمون اغلب خودروها به محض برخورد به شدت تخریب میشوند و به دنبال آن به دور خود میچرخد. این مسأله باعث شده آدمکهای آزمون تصادف هم تغییر موقعیت بدهند به گونهای که در بسیاری از خودروها سر آدمک نه به ایربگ جلو و نه به ایربگ پردهای برخورد نکرده است. برای ارتقاء ایمنی در این آزمون خودروسازان باید شاسی را در گوشهها تقویت کنند ضمن آنکه در طراحی ستون A نیز باید تجدیدنظر شود.
تصادف نیمه جلویی خودرو
این آزمون تقریباً در تمامی مؤسسات ارزیابی ایمنی در جهان به یک استاندارد تبدیل شده است و IIHS هم آن را در آزمونهای خود گنجانده است. در این آزمون 40درصد نیمه جلویی خودرو با مانع برخورد میکند در حالی که سرعت خودرو 40 مایل (64 کیلومتر) در ساعت است. برخورد خودرو در آزمون این موسسه برخلاف آزمونهای مشابه با مانع بتونی نیست بلکه مانع از جنس آلومینیوم با ساختار لانه زنبوری است چرا که چنین ساختاری مشابهت زیادی به تصادف با یک خودروی دیگر دارد و میتواند به شرایط واقعی شبیهتر باشد.
وقتی این آزمون در سال 1995 برای نخستین بار انجام شد، بسیاری از خودروها نمره ضعیفی گرفتند و این مسأله نشان میداد حتی خودروهایی که تا پیش از این به خودروهای ایمن معروف بودند، ممکن است ضعفهایی داشته باشند. در این آزمون نیروی تصادف تنها به بخشی از اتاق اعمال میشود و ساختار بدنه و شاسی باید برای این منظور طراحی شده باشد. بعد از آغاز این آزمون، خودروسازان تلاش برای ارتقاء ایمنی و تقویت اتاق سرنشینان را آغاز کردند که حاصل آن خودروهایی ایمنتر در حال حاضر است. نتایج این آزمون هم به صورت رتبهای از خوب تا ضعیف اعلام میشود اما مشکل بزرگ این شیوه آن است که نتایج براساس مقاومت اتاق خودرو و نه میزان آسیب به سرنشینان اندازهگیری میشود.
تصادف جانبی
تست تصادف جانبی از جمله آزمونهایی است که در چند سال اخیر به شدت مورد توجه قرار گرفته است و از سوی IIHS و NHTSA برگزار میشود هر چند دو موسسه روشهای متفاوتی در این زمینه دارند.
در آزمون IIHS بار دیگر شبیهتر بودن به شرایط واقعی مدنظر بوده است. در این آزمون یک تیر فولادی به همراه وزنههایی به وزن 1497 کیلوگرمی با سرعت 50 کیلومتر در ساعت با زاویه 90 درجه به کناره خودرو برخورد میکند در حالی که زاویه و سرعت وزن تیرک در آزمون NHTSA متفاوت است. به علاوه تیرک فولادی مورد استفاده در IIHS بلندتر از نمونههای مشابه در سایر موسسهها است تا شبیهترین حالت به برخورد یک خودروی شاسیبلند یا وانت فولسایز به خودرو را شبیهسازی کند. در این آزمون یک آدمک با جثه زنانه و یک آدمک به سایز کودک در صندلی راننده و سرنشین عقبی مینشینند.
در سال 2003 تنها 20درصد خودروها توانستند در این آزمون رتبه خوب بگیرند اما در حال حاضر تقریباً اکثر آنها در این زمینه رتبه خوب را به دست میآوردند که بخش عمدهای از آن ناشی از تقویت بخشهای کناری، رکاب و درهای خودرو است.
مقاومت سقف
این آزمون شبیهسازی آزمونی است که طی آن خودرو بر روی بخش کناری خود چپ میکند. در این آزمون هدف آن است که بخش بالایی سقف بتواند فشار وزن خودرو را تحمل کند بدون آنکه سر سرنشینان مورد اصابت بخشهای مختلف خودرو در اثر دفرمه شدن قرار گیرد. در این آزمون وزنهای که وزن آن چهار برابر وزن خودرو است با زاویه 25 درجه به کناره سقف برخورد میکند و خودرو در صورتی نمره خوب را کسب میکند که سقف کمتر از 5 اینچ (12.7 سانتیمتر) از جای خود حرکت کند. این آزمون دشواری برای بسیاری از خودروها است و خودروسازان برای قبولی در آن ناچار شدند کلافهای سقف و ستونها را ضخیمتر و محکمتر طراحی کنند. آزمون NHTSA هر چند در کلیات با این آزمون مشابه است اما از نظر وزن، سختگیری کمتری دارد و از این نظر آزمون IIHS یکی از سختگیرانهترین آزمونهای ایمنی در میان خودروها است.
تصادف میان شورولت بل ایر 1959 و شورولت مالیبوی 2009 که توسط موسسه IIHS برگزار شد. این آزمون نشان داد برخلاف تصور عمومی، خودروهای قدیمی ایمنتر نیستند.
در آزمونهای تصادف نیروهای متفاوتی از جهات مختلف به شاسی خودرو وارد میشود. این مسأله وظیفه طراحان و مهندسان خودرو را بسیار پیچیده میکند چرا که باید خودرو را در عین داشتن وزن کم، ایمن هم بسازند.