«استرو‌کر کیت» و نقش آن در تقویت موتور

«استرو‌کر کیت» و نقش آن در تقویت موتور

«استرو‌کر کیت» و نقش آن در تقویت موتور

دنیای‌خودرو- امید آذرزمانی: در پی استقبال مخاطبان گرامی از گفت‌وگو با آقای کیوان جهانفخر، در خصوص اساس کار تقویت و ارتقای فنی خودروها یا اصطلاحاً تیونینگ، این هفته نیز در‌باره یکی دیگر از مراحل کار با ایشان به بحث می‌نشینیم. شایان ذکر است فورد (مرکوری) کوگار شرکت‌کننده در مسابقات درگ در سال جاری که سر و صدای زیادی هم به پا کرد، از جمله دست‌پرورده‌های ایشان است.

این هفته هم به سراغ  شاگرد اول مدارس تیونینگ School Of Automotive Machinists و ED Pink Racing Engines  آمریکا رفتیم تا کمی درباره Stroker Kit  که این روزها بر روی خودروهای زیادی نصب می‌شود صحبت  کنیم. در متن زیر بررسی می‌کنیم که لزوم استفاده از استروکر کیت چیست؟ شایان ذکر است گفت‌و‌گوی حاضر حاصل تجربه و علم تیونر فوق است و به گونه‌ایی بحث می‌شود که در راستای ارتقاء اطلاعات تخصصی مخاطبان گرامی باشد.
جهانفخر معتقد است: اولین بخش، زیربندی خوب است و باید دید هدف از کار تقویت خودرو چیست تا با توجه به آن خودرو ست‌آپ شود. به صرف استفاده از گرا‌ن‌ترین و بزرگترین قطعات کار به نحو احسن انجام نمی‌شود. در پروسه تیونینگ باید ویرایش موتور یا Blue Printing انجام شود و تون آپ کاربراتور هم بخشی دیگر از کار است.
* * *
* به عنوان اولین سوال کمی در مورد استروکر کیت که در چند سال اخیر استفاده از آن رواج یافته توضیح دهید؟
در ایران متاسفانه ما با مد زندگی می‌کنیم! این مد در جزو به جزو زندگی ما رواج دارد و استروکر کیت هم انگار مد شده است! جالب آنکه ما در سال‌های اخیر به این کیت رسیدیم ولی استفاده از آن در 60 سال پیش در دیگر نقاط دنیا و به خصوص آمریکا وجود داشته است به شکلی که خود کمپانی‌ها از آن استفاده می‌کردند.
* لطفاً کمی بیشتر توضیح دهید؟
خب به نظر شما چگونه در یک کمپانی از یک بلوکه برای چند موتور با حجم‌های مختلف استفاده می‌کردند؟ این کار را خود کارخانه‌ها با استفاده از استروکر کیت انجام می‌دادند. مثلاً در سری موتورهای فورد اسمال‌بلاک بلوکه موتور 351 با موتور 428 مشترک است در حالی که 352 حجمی معادل 5730 سی‌سی دارد اما انجین 428 از  حجمی حدود 7000  سی‌سی برخوردار است و در سری بیگ‌بلاک موتور 385 با 429 مشترک است. در جی‌ام هم در سری اسمال‌بلاک، بلاک موتور 350 با موتور 400 مشترک است. البته در این موتورها که ذکر شد تفاوت‌هایی کوچکی نیز وجود دارد اما بیس بلاک موتور یکی است. بلوکه موتورهای متعددی در کمپانی‌ها مشترک است این کار چگونه ممکن شده؟ جواب این است، استروکر کیت. خود کمپانی با استفاده از تغییر کورس‌ها و پیستون‌ها و چند قطعه دیگر حجم‌ها را زیاد کرده است(حجم‌ها بر حسب اینچ مکعب بیان شده است).
* استروکر کیت شامل چه قطعاتی است؟
استروکر کیت ‌جدا از معنی لغوی یعنی کیت افزایش‌دهنده کورس. دقت کنید با حجم و قطر فعلاً کاری نداریم. کورس پیستون مد‌نظر ماست. این کیت میل‌لنگی دارد که کورسش بیشتر است. متلاً کورس موتور 351 فورد 5/3 اینچ است حالا شما از استروکر کیتی استفاده می‌کنید که کورس میل‌لنگش 4 اینچ است. در این حالت ‌شاتون بلند‌تر است و باید از پیستونی استفاده کرد که بیش از حد در موتور بالا نرود. پیستون، شاتون و میل‌لنگ قطعات اصلی این کیت هستند. هدف از استفاده از این کیت افزایش کورس حرکتی پیستون در محفظه سیلندر است که موجب افزایش حجم موتور و قدرت می‌شود.
* چه زمانی از این کیت استفاده می‌شود؟
ببینید ما 5700 سی‌سی به طور مثال در یک موتور 350 شورولت حجم داریم. توجه کنید که ما در این موتور 5700 سی‌سی پتانسیل برای تقویت داریم. آیا این حجم کم است؟ شما باید همه کارهایی که می‌توان بر روی این حجم انجام داد تا قدرت افزایش یابد را انجام دهید و بعد از این اگر به خواسته خود نرسیدید، دو راه دارید یا استفاده از استروکر کیت و یا بکارگیری سیستم‌های توربوشارژر و سوپرشارژر. اما در ایران اولین کاری که انجام می‌دهند نصب استروکر کیت است‌ و جالب آنکه این قطعات بر روی خودروهای مختلف با ست‌آپ‌های مختلف از نظر به کارگیری خودرو نصب می‌شود. شاید یک خودرو با ست‌آپ شهری اصلاً نیاز به این کیت نداشته باشد و به این نکته هم اشاره کنم که استروکر کیت ساده‌ترین راه است و یک مکانیک ساده هم با دانستن چند نکته می‌تواند این کیت را به کارگیرد. من شخصاً بر روی کوگار چند موتور 460 بستم و امتحان کردم و دیگر برای افزایش قدرت در حالت اتمسفر یک  راهی نمانده بود به همین دلیل مجبور شدم حجم آن را افزایش دهم و موتور را استروک کردم.
* به عقیده شما افزایش حجم موتور بهترین و اولین راه نیست؟
بهترین و اولین راه نیست. ببینید همه خودروها نیاز به استروکر ندارند. خود استروکرکیت نیز اگر به همراه یک سری ریزه‌کاری‌ها در سرسیلندر و ... مورد استفاده قرار گیرد نتیجه‌ایی به مراتب بهتر خواهد داشت. گاهی خودروهایی مشاهده می‌شود که از این کیت بهره می‌برند، حجم موتورشان افزایش یافته و نیاز به هوای بیشتری دارند ولی چون این مهم در ست‌آپ موتور از طرف تیونر لحاظ نشده خودرو با موتور 383 اینچ مکعبی تایم یک موتور 350 سالم و دست نخورده را که راندمان استاندارد دارد نمی‌تواند بزند! کیت استروکر با استفاده از همان بلوکه استاندارد به حجم بیشتری دست می‌یابد که حاصلش افزایش قدرت است و این باید هدفمند باشد.
* به میل‌لنگ در این کیت اشاره کردید، این میل‌لنگ با میل‌لنگ استاندارد چه تفاوتی دارد؟
این نوع میل‌لنگ باعث می‌شود کورس حرکت پیستون در سیلندر افزایش یابد. در این میل‌لنگ‌ها قسمت متحرک از یاتاقان‌های ثابت دورتر است یعنی خارج از مرکز تراشیده شده است. این کار را حتی بر روی یک میل‌لنگ استاندارد هم می‌توان انجام داد. این شکل میل‌لنگ باعث می‌شود پیستون بیشتر در سیلندر پایین بیاید. خود پیستون هم ارتفاع کمتری دارد و ممکن است جای گژن پین نیز در پیستون بالاتر رود و به سر پیستون نزدیک شود و گاهی جای گژن پین آنقدر بالا می‌رود که با بخشی از شیارهای رینگ‌های پیستون تداخل دارد. در این صورت یک سری پلیت‌های خاص وجود دارد که در جای رینگ‌ها بکارگیری می‌شود و مثلاً چنین چیزی در خودروی شهری جواب نمی‌دهد چرا که شما در شهر باید در ترافیک هم حرکت کنی و این نوع پیستون و در کل استروکر مناسب مسابقات است که موتور در یک تایم کوتاه و در بالاترین فشار قرار دارد برای چنین کیتی ترافیک بیش از فشار مسابقه مخرب است و این کیت برای ست‌آپ شهری مناسب نیست. شاتون‌ها نیز در این کیت بلند‌تر هستند. توجه کنید که شاتون‌های بلند‌تر گشتاور بیشتری نیز حاصل می‌کند. همه این قطعات برند‌های مختلف و آلیاژهای مختلفی دارند با توجه به نوع ست‌آپ به کارگیری می‌شوند.
* آیا استروکر کیت‌ها حجم‌های تعریف شده‌ایی را حاصل می‌کنند؟
هم بله و هم نه. شما می‌توانید با استفاده از استروکر کیت حجم انجین 350 اینچ مکعبی شوی را به 383 اینچ مکعب برسانید و کیت‌هایی که حجم‌های بیشتری را پدید می‌آورند نیز وجود دارد که تعریف شده هستند اما از طرفی می‌توان حجم‌های دلخواه را هم به استفاده از هنر شخص تیون کار موتور به دست آورد. حجم موردنظر را شما می‌توانید از چند راه به دست آورید. شما می‌توانید با طول‌های مختلف شاتون و پیستون به حجم موردنظرتان برسید و باید توجه داشت که قطعاتی با طول‌های مختلف وزن‌های مختلفی هم دارند و این وزن بر روی سرعت خود قطعه هم تاثیر‌گذار است.
* در مورد سرعتی که گفتید کمی بیشتر توضیح دهید؟
در صحبت‌های گذشته هم اگر به خاطر داشته باشید درباره سرعت خاص هر قطعه بحث کردیم و گفتیم که هر قطعه سرعت مختص به خود را با توجه به وزنش یا در اصل جرمش دارد و این سرعت اصلاً ربطی به دور موتور‌ که ما در آمپر می‌بینیم ندارد چرا که دور موتوری که ما در صفحه مشاهده می‌کنیم از تایم جرقه حکایت دارد و سرعت قطعات هر یک با دیگری فرق دارد. در استروکر کیت طول‌ها و آلیاژهای مختلف شاتون، پیستون و میل‌لنگ سرعت‌های متفاوتی را پدید می‌آورد و باعث می‌شود سرعت گردش یاتاقان‌ها نیز تغییر کند. سرعت گردش یاتاقان که تغییر کرد یعنی شما باید در سیستم روغنکاری بازنگری کنید تا روغن کافی را با فشار مناسب در مدار به جریان درآورید و به یاتاقان‌ها و دیگر بخش‌ها برسانید. تغییر در سرعت گردش یاتاقان مساوی با کم شدن عمر آن است. وقتی سرعت یاتاقان‌ها کم و زیاد می‌شود مجبوریم با در نظر گرفتن این سرعت از یاتاقان‌های پهن‌تر یا نازک‌تر استفاده کنیم. یاتاقان‌های نازک‌تر یک سری معایب و محاسنی دارند و یاتاقان‌های پهن‌تر نیز به همین‌گونه هستند.
* آقای جهانفخر استفاده از استروکر کیت چقدر به بالا رفتن راندمان قدرت یک موتور کمک می‌کند؟
ببینید طبق کاتالوگی که من دارم یکی از تیم‌های معروف تقویت موتور در آمریکا موتور 454 اینچ مکعبی را با استفاده از استروکر کیت به حجم 496 اینچ مکعب رسانده‌اند. سرسیلندر‌ها را متناسب با هوای مورد نیاز موتور انتخاب کرده‌اند، کاربراتور و میل سوپاپ مناسب نیز نصب شده است. ضمناً تیون‌آپ هم صورت گرفته، تازه رقمی حدود 50 اسب‌بخار به موتور اضافه شده است! البته دقت کنید این 50 اسب در مرحله‌ایی با استروکر کیت به دست آمده که انجین 454 را اصطلاحاً ترکانده‌اند یعنی هر آنچه که امکان داشته بدون افزایش حجم از موتور استخراج شده است و بعد از این با نصب استروکر کیت 50 اسب‌بخار، دیگر موتور افزایش قدرت داشته است. دقت کنید که شروع کار، به سراغ راحت‌ترین کار که استروکر کیت باشد نرفته‌اند. متاسفانه در ایران ما ابتدا به سراغ افزایش حجم موتور می‌رویم و در آخر هم با اینکه هزینه زیادی کرده‌ایم راندمان خوبی در‌یافت نمی‌کنیم و همان طور که قبلاً گفتم موتور 400 اسبی داریم و 400 متر 16 ثانیه‌ایی!
* یک بحث دیگر که به نظر من کمتر به آن توجه می‌شود وزن است در این مورد چه نظری دارید؟
کاملاً درست است. گاهی شما با تغییرات فنی کم ولی با کاهش وزن مناسب که بیشتر در بدنه می‌توان به دنبال آن گشت می‌توانید خودرو را ارتقاء دهید. وقتی نسبت قدرت به وزن خودرو بهتر شود و کفه ترازوی قدرت سنگین‌تر از وزن باشد خود به خود به تایم‌های بهتری دست می‌یابیم.
* در این کاهش وزن باید چه فاکتورهایی را در نظر گرفت؟
از همه مهم‌تر هندلینگ و ایمنی است. با کاهش وزن غلط دینامیک حرکتی خودرو به هم می‌خورد و کاهش وزن نباید در یک نقطه خیلی زیاد و متمرکز باشد. چون موتور و متعلقات آن در جلو هست با کاهش وزن زیاد در عقب خودرو عملاً فقط به لاستیک‌ها اجازه می‌دهیم بیشتر هرز‌گردی کنند و این خوب نیست. حتی با کوچکترین تغییرات در ارتفاع خودرو مرکز وزنی خودرو به جلو و عقب حرکت می‌کند. به طور کلی کاهش وزن باید مطابق با مسائل فنی باشد و کم کردن وزن در هر نقطه و به هر میزان مفید نیست بلکه ایمنی خودرو را هم به خطر می‌اندازد.