این طراح بزرگ خودرو در اروپا، «هرمیداس اتابکی» است که چند باری هم به ایران سفر کرده تا بتواند به ایده خود برای طراحی خودرویی متناسب با خصوصیات فرهنگی ایران جامه عمل بپوشاند. او حتی با ایران خودرو که بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه است و سالانه بیش از 550 هزار خودرو تولید می‌کند هم مذاکره کرده اما تا‌کنون به نتیجه‌ای نرسیده است و همچنان در کارگاه خود در پاریس کار می‌کند.
در این کارگاه او در اتاقی پر از ماکت خودروهای طراحی شده و مصنوعات دیگری چون کشتی، عینک و حتی شیشه عطر، زیر نور نارنجی نشسته و به فارسی که ته لهجه‌ای فرانسوی در آن است، می‌گوید: «در تهران و در مدرسه فرانسوی رازی درس خواندم و در سال 1975 برای تحصیلات به فرانسه آمدم. در سال 1975 تا 1983 در آمریکا اقامت داشتم و به مدت چهار سال در دانشکده CCS دیترویت در زمینه طراحی خودرو تحصیل می‌کردم».
چه شد که دوباره به فرانسه برگشتید؟
من فرهنگ فرانسوی را خیلی دوست داشتم. سال 87 به فرانسه برگشتم و با شرکت رنو کارم را آغاز کردم. حدود شش سال با رنو کار می‌کردم. اولین کاری که آنجا انجام دادم، طراحی بدنه رنو کلیوبود که بعد از رنو 5 جزو رنوهای مدل جدیدی محسوب می‌شد که خوب فروش کرد. کار بعدی‌ام طراحی مدل معروف مگان یک بود. پس از آن به آمریکا برگشتم و یک سال در کالیفرنیا برای استودیوی شرکت ولوو کار کردم. پس از آن دوباره به فرانسه برگشتم و با کمک یکی از دوستانم که در کار درست کردن مدل بودند یک شرکت جدید را تأسیس کردیم. از سال 1994 تا الان در حومه پاریس و برای شرکت‌های مختلفی در آمریکا، اروپا و شرق آسیا خودرو طراحی می‌کنیم.
در شروع تنها سه نفر بودیم؛ اما هم‌اکنون شرکت ما مجموعه‌ای از چند شرکت است که یکی ماکت درست می‌کند و یک شرکت، طراحی انجام می‌دهد. در حال حاضر 70 نفر کارمند شامل هفت طراح، 15 مهندس، 12 مدل‌ساز رایانه‌ای و تعدای دیگر در این شرکت فعالیت می‌کنند.
نقطه شروع طراحی خودرو از کجا است؟
هنوز هم طراحی از روی کاغذ سفید آغاز می‌شود. خیلی راحت‌‌تر است از روی کاغذ، طراحی را آغاز کنیم؛ چرا که ایده‌های مختلف بر روی کاغذ بهتر پیاده می‌شوند. پس از آن، طرح در کامپیوتر سه‌بعدی می‌شود و خیلی زود در ادامه کار، طی یک ماه و نیم، ماکت اولیه و بعد چندین ماکت مختلف با طرح‌های متفاوت ساخته می‌شود. یعنی 10 یا 15 طراح روی 10 یا 15 ماکت فعالیت می‌کنند. از بین آنها چند طرح انتخاب می‌شود و پس از یک سال و نیم به دو ماکت نهایی می‌رسیم.
آیا در همه کشورها به یک اندازه به ایده‌پردازی برای طراحی خودرو اهمیت می‌دهند؟
البته طراحی صنعتی، طراحی خودرو و ارزش دادن به فکر و ایده و به فرهنگ بستگی دارد. طراحی صنعتی در اروپا و آمریکا به تازگی شروع شده و حتی در ژاپن نیز پدیده‌ای جدید است. در بعضی از کشورها مشکل است برای یک طرح و یا یک نقاشی مبلغ زیادی پرداخت کنند.
حالا که قیمت طرح‌ها آن‌قدر بالا است، آیا طراحان خودرو حقوق بالایی می‌گیرند؟
بستگی به کشورها دارد؛ اما در فرانسه برای افرادی که تازه فارغ‌التحصیل شده‌اند، حتی در مقایسه با مشاغلی مانند پزشکی حقوقشان بالاتر است. به گونه‌ای که در آغاز کار از دو هزار و 400 یورو شروع می‌شود و به مرور با توجه به نوع کار طراح، تا 25 هزار یورو نیز می‌رسد.
نقاشی‌تان خوب است؟
از بچگی همیشه نقاشی می‌کردم و کنجکاو بودم. در ضمن به ماشین هم علاقه داشتم و وقتی فهمیدم رشته‌ای وجود دارد که طرح‌ها از روی کاغذ به واقعیت تبدیل می‌شوند، به تحصیل در این رشته پرداختم. طراحی صنعتی رشته‌ای است که طراح باید به دیگر شاخه‌های مهندسی نیز آشنایی و از علم مواد و آیرودینامیک سر رشته داشته باشد. البته برای محاسبات مکانیکی، با مهندسان به صورت مشترک کار را پیش می‌بریم.
شما فقط خودرو طراحی می‌کنید؟
کار اصلی من طراحی خودرو است ولی در کنار آن، کشتی، ترن و بسیاری از وسایل دیگر از جمله عینک و شیشه عطر نیز طراحی کرده‌ام. حتی در سال 2002 جایزه بهترین طرح قطار را برای طراحی قطار لیون به دست آوردم؛ اما اینها کارهای حاشیه‌ای است و کار اصلی من، طراحی خودرو است.
به نظر خودتان بهترین کارتان در طراحی خودرو چه بوده است؟
بهترین کار همیشه کار بعدی است. ولی اولین کارم که طراحی رنو کلیو بود، بسیار جالب بود. من بر روی لامبورگینی هم کار کرده‌ام. این کار نیز جالب بود، به دلیل آن که این خودروها سفارشی و دست‌ساز است، فضای جدیدی بر کار حاکم بود. طراح با مواد مختلفی می‌تواند کار کند. ولی طراحی اتومبیل‌هایی که تیراژ بالایی دارند، سخت‌تر است؛ چون باید به مواردی توجه کرد که در اتومبیل‌هایی مثل لامبورگینی نمی‌کنیم.
به جز شما آیا طراحان معروف ایرانی در سطح جهان داریم؟
در زمینه اتومبیل، ایرانی‌های زیادی را نمی‌شناسم و فقط می‌دانم یک طراح خوب ایرانی در BMW کار می‌کند؛ البته شنیده‌ام در بین دانشجویان ایرانی، چند نفر توانسته‌اند در مسابقات طراحی خودرو به برتری دست یابند.
از نظر شما صنعت خودرو ایران با توجه به استعدادهای موجود، چگونه باید به پیش برود؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد کشورهای آسیایی در صنعت خودرو آینده درخشانی دارند و ایران هم یکی از این کشورها است. زمان آن رسیده تا از جوانان و متخصصان ایرانی که بخشی از آنها در خارج ایران کار می‌کنند، استفاده کرد. زمان این کار فرا رسیده و امکاناتش هم وجود دارد؛ ولی این‌که چرا سعی نمی‌کنیم خودرویی طراحی کنیم که بخش زیادی از آن ایرانی باشد، واقعاً نمی‌فهمم.
چگونه باید به نقطه‌ای که شما گفتید برسیم. لطفاً واضح‌تر توضیج دهید؟
ما اول باید با شرکت‌های خارجی مثل شرکت‌های آلمانی، ایتالیایی و دیگر شرکت‌ها، همکاری مشترک انجام دهیم. از طرفی باید سعی کنیم از اتومبیل‌هایی که در آمریکا یا اروپا ساخته می‌شوند، تقلید نکنیم و خودرویی طراحی کنیم که به فرهنگ و جامعه ما نزدیک باشد.
اما چگونه می‌توانیم این کار را بکنیم؟ خودرو یک کالای جهانی است که ربطی به فرهنگ ندارد.
تفاوت فرهنگ را می‌توان در طراحی خودروهای آمریکای و اروپایی دید که تفاوت‌های فرهنگی دارند و نشانه‌های آن در طراحی خودروهایشان دیده می‌شود. باید روی خصوصیات فرهنگی و جامعه بررسی کنیم و بعد از آن با توجه به این مطالعات، خودرو طراحی کنیم. از طرفی چون خصوصیات فرهنگی مشخص و مشترکی در منطقه وجود دارد، ما با در نظر گرفتن این مشترکات می‌توانیم یک محصول تولید کنیم که در منطقه نیز فروش خوبی داشته باشد. جالب است بگویم امروز بیشتر خودروهایی که ساخته می‌شوند، برای تهران است و فکری به حال تمام ایران نمی‌کنند.
شما مدت‌هاست که از ایران دور بوده‌اید، آیا نمی‌خواهید به ایران بازگردید؟
اوایل که به فرانسه آمده بودم، دلم خیلی تنگ می‌شد؛ اما حالا که با فرانسه و فرهنگش آشناتر شده‌ام، به زندگی در اینجا عادت کرده‌ام. با اینحال دلم می‌خواهد روزی در ایران کار کنم. امیدوارم آن روز شروع به طراحی یک خودرو ایرانی کرده باشیم.
صنعت خودرو
ساخت وطراحی خودرو
صنعت خودرو
ساخت وطراحی خودروطراح ایرانی در فرانسه
مصاحبه با طراح معروف ایرانی در فرانسه:
